آیا تابه‌حال برای شما اتفاق افتاده است که فک شما به‌طور ناگهانی در هنگام باز و بسته شدن و صحبت کردن صدا دهد؟
علت این صدا دادن فک چه میباشد؟
چرا هنگام غذا خوردن فک شما صدا می‌دهد؟
آیا صدا دادن فک خطرناک است؟
برای درمان صدا دادن فک به کدام دکتر باید مراجعه کنیم؟
صدا دادن فک می‌تواند علل گوناگونی داشته باشد. از این عوامل صدا دادن فک، اختلالات مفصل فکی است. همچنین ممکن است، مربوط به عوامل غیرپزشکی باشد مانند: عادت به جویدن مداوم ادامس، فشردن فک پایین در هنگام استرس، دندان قوروچه و…
در این مقاله دکتر محمد ناصری متخصص ارتودنسی شاهین شهر برای شما دلایل صدا دادن فک و درمان آن را توضیح خواهند داد، با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
دلایل صدا دادن فک
علت مراجعه برخی بیماران، به دندانپزشکی این است که در هنگام غذا خوردن و یا جویدن از مفصل فک در نزدیکی گوش خود صدایی می‌شنوند. صدا دادن فک در اغلب موارد بدون درد است. اما برای برخی از افراد صدا کردن فک هنگام باز و بسته کردن دهان، همراه با درد و قفل شدن فک پایین میباشد.این دسته از بیماران نگران‌هستند که، آیا ادامه یافتن صدا دادن فک خطرناک است؟
فهمیدن علت صدا دادن فک که در ادامه ذکر می‌کنیم، کمک شایانی به بیمار میکند تا بتواند قدم درستی در جهت درمان صدای فک خود بردارد.
اختلال مفصل فکی
در مفصل گیجگاهی فک، استخوان فک پایین ( آرواره پایین) به استخوان جمجمه متصل می‌شود. اختلال مفصل گیجگاهی فکی که به آن سندرم tmj نیز می‌گویند، ازعوامل صدا دادن فک باشد.
مفصل فکی دارای دو حرکت دورانی و لغزنده میباشد. در صورت بروز مشکل برای مفصل فکی در اثر آسیب دیدن غضروف یا مفصل فک یا فرسایش دیسک ضربه‌گیر مفصل، موجب تولید صدا از این مفصل و کاهش دامنه حرکت فک پایین در هنگام باز و بسته شدن دهان می‌شود.
چگونه بفهمیم به سندرم مفصل گیجگاهی فکی دچار شده‌ایم؟
تشخیص اختلال مفصل گیجگاهی فکی برعهده پزشک است. اگر پزشک معالج به سندرم مفصل گیجگاهی فک مشکوک شود، سی‌تی‌اسکن (برای تصویربرداری دقیق از استخوان‌های درگیر مفصل فک ) و ام ار ای (برای تشخیص مشکل بافت‌ها ی نرم اطراف آن (عضلات و تاندون) ) تجویز میکند.
اگر فردی علائم زیر را در فک خود تشخیص بدهد بهتر است، به یک دندانپزشک مراجعه کند، تا به‌طور تخصصی معاینه شود:
- هنگام باز و بسته کردن دهان ( جویدن، صحبت کردن ) فک فرد صدا میکند.
- حرکت فک به‌صورت نامتعادل است و دامنه حرکتی آن کاهش‌یافته است.
- هنگامی‌که روی مفصل فک (کنار گوش) فشار می‌دهد احساس درد و یا ناراحتی میکند.
درمان اختلال مفصل گیجگاهی
راهکارهای درمان اختلال مفصل گیجگاهی شامل مجموع‌هایی از درمان‌های خانگی و درمان‌های پزشکی محافظه‌کارانه میباشد. درصورتی‌که سندرم TMJ پیشرفت کند، پزشک متخصص، جراحی مفصل گیجگاهی را تجویز میکند.
درمان‌های خانگی اختلال مفصل گیجگاهی که به بهبود صدا دادن فک کمک میکند:
- استفاده از کیسه یخ یا حوله سرد بر روی مفصل فک( در کناره صورت نزدیک به شقیقه)
- انجام ورزش‌های خانگی فک طبق دستورالعمل دندانپزشک جهت کاهش درد در مفصل گیجگاهی می‌تواند مؤثر باشد.
- بهتر است در این دوران بیمار از غذاهای نرم استفاده کند تا هنگام گاز زدن و جویدن غذا لازم نباشد فشار زیادی به فک وارد نشود.
- عدم فشار دادن دندانهای فک بالا و پایین روی یکدیگر
- کنترل حرکات فک
- عدم باز کردن بیش‌ازاندازه فک هنگام خمیازه یا گاز گرفتن
- استفاده از بالشت مناسب به‌منظور قرارگیری استخوان جمجمه و گردن در موقعیتی که به مفصل فک فشار وارد نشود.
گرفتگی عضلات اطراف مفصل فک یکی دیگر از عوامل صدا کردن فک میباشد.
یکی از علت‌های صدا دادن فک گرفتگی و سفت شدن عضلات و تاندون مفصل فک میباشد. عضلات مشخصی از صورت هستند که مسئول حرکت دادن استخوان فک هستند . هنگامی‌که عضلات اطراف فک دچار اسپاسم می‌شوند، مفصل فک را تحت‌فشار قرار می‌دهند، درنتیجه موجب می‌شود استخوان مفصل فک جابه‌جا شود و باعث ایجاد درد و صدا در مفصل فک شود.
دلایل دیگر صدا دادن فک هنگام حرکت دادن فک پایین
علاوه بر اختلالات مفصل گیجگاهی فک و عدم کارکرد صحیح عضلات اطراف مفصل فک و دهان، یکسری از عادت‌هایی نیز هستند که با آسیب به استخوان و مفصل فک باعث ایجاد صدا از فک می‌شوند. این عادت‌ها عبارت‌اند از:
- جویدن بیش‌ازاندازه آدامس( بیش از چند ساعت در روز)
- دندان‌قروچه، باعث فشار به استخوان‌های فک می‌شود.
- فشار دادن فک بالا و فک پایین بر روی یکدیگر به‌صورت مکرر در شرایط هیجانی و احساسی
- منقبض کردن عضلات صورت
- باز کردن بیش‌ازاندازه فک پایین هنگام خمیازه کشیدن
عوارض جانبی صدا دادن فک چیست؟
صدا کردن فک برای همه افراد بدون درد و عوارض جانبی نمی‌باشد. بعضی از بیماران هنگامی‌که دهان خود را باز و بسته می‌کنند با صدا کردن فک، درد شدیدی را در اطراف فک و گوش خود احساس می‌کنند. سایر عوارض صدا دادن فک شامل موارد زیر میباشد:
- گردن درد
- آپنه خواب
- گوش‌درد
- شنیدن صدای زنگ در گوش
- احساس ناراحتی در هنگام جویدن
- قفل شدن و درد گرفتن فک
- محدود شدن حرکات فک هنگام جویدن و صحبت کردن
- التهاب مفصل فک
راه‌های درمان صدا دادن فک
برای درمان صدا دادن فک، راهکارهای مراقبتی ویژه‌ایی وجود دارد، که درمان‌های خانگی صدا دادن فک محسوب می‌شوند. مراقبت های خانگی صدا دادن عبارتند از:
- استفاده از رژیم غذایی نرم که باعث می‌شود فشار زیادی به فک پایین برای جویدن غذا وارد نشود. می توانید از لیست غذاهای نرم درمقاله در دوران ارتودنسی چه بخوریم؟ استفاده کنید.
- چند مرتبه در روزبه مدت 10 دقیقه از حوله گرم یا پک‌های یخی را، در یک‌طرف صورت روی شقیقه نگه‌دارید.
- انجام حرکات ورزشی فک در خانه مانند حرکات کششی ساده به برطرف شدن صدا دادن فک کمک بسیار زیادی میکند.
- اگر فرد به جویدن ناخن و یا دندان‌قروچه عادت دارد بهتر است این عادت را ترک کند و یا از محافظ دندان( نایت گارد) استفاده کند.
- استفاده اسپیلینت در طول روز باعث می‌شود فشار روی دندانهای فک پایین کمتر شود.
درمان‌های پزشکی برای رفع صدا دادن فک
اگر مشکل صدا دادن فک با درمان‌های خانگی برطرف نشد، دندانپزشک یکی از درمان‌های پزشکی زیر را به بیمار توصیه میکند که باید در مطب دندانپزشک و زیر نظر متخصص انجام شود.
تحریک الکتریکی عصب: با استفاده از جریان الکتریکی محدود و کنترل شده، عضلات فک را تحریک می‌کنند، تا انقباض عضلات مفصل فک از بین برود و صدا کردن و درد مفصل فک کاهش پیدا کند.
ارتودنسی: در این روش درمانی با استفاده از ابزارهای ارتودنسی ناهنجاری‌های فکی درمان می‌شوند دراین روش فشار ناشی از ناهماهنگی بین فک بالا و فک پایین برطرف شده و درنتیجه صدای فک در هنگام حرکت دادن آن رفع می‌شود.
اولتراسوند: در این روش درمانی با بکار گیری گرمای عمیق درد، مفصل فک را کاهش می‌دهند که به بهبود توانایی حرکتی مفصل فک کمک میکند.
درمان با امواج رادیویی: امواج رادیویی، با ایجاد افزایش گردش خون در مفصل فک شده و سبب درمان صدای فک می‌گردد و درد مفصل فک را بهبود می‌بخشد.
انجام عمل‌های جراحی برای درمان صدای فک
هنگامی‌که اختلالات فکی در وضعیت پیشرفته وجود دارد و درمان‌های کم تهاجمی فوق تأثیری در درمان صدای فک نداشته باشند، دندان‌پزشکان عمل‌های جراحی را برای درمان صدای فک و مشکلات مفصل فک پیشنهاد می‌کنند.
لازم به ذکر است که عمل جراحی گزینه آخر برای درمان صدای فک محسوب می‌شود و ابتدا پیشنهاد می‌شود درمان‌های مراقبتی که در بالا ذکر شد را انجام داده تا وضعیت مفصل فک بهبود یابد. سه نوع عمل جراحی برای رفع صدای فک انجام می‌شود.
- آترروزنتر
- آتروسکوپی
- عمل جراحی مفصل باز
جراحی فک به همراه ارتودنسی یکی از راه‌های درمان ، ناهنجاری های پیچیده فکی و دندانی میباشد. دکتر ناصری در مقاله ارتودنسی همراه با جراحی فک به خوبی نحوه درمان مشکلات فکی را با ارتوسرجری توضیح داده اند.
نمونه درمان‌های ارتودنسی موفق دکتر ناصری متخصص ارتودنسی اصفهان
هنگامی‌که فک صدا می‌دهد باید به چه دکتری مراجعه کنیم؟
اگر احساس می‌کنید در هنگام صحبت کردن یا غذا خوردن فک شما صدا می‌دهد یا هنگام باز و بسته کردن دهان مفصل فک شما درد می‌گیرد، ابتدا بهتر است به یک دندانپزشک خوب مراجعه کنید. دندانپزشک با انجام یک معاینه ویژه، مراقبت‌های خانگی را برای درمان صدا دادن فک شما پیشنهاد کند. شاید با تجویز کردن یک داروی ضدالتهابی، صدا دادن فک شما برطرف شود.
اگر درمان صدا دادن فک شما با درمان‌های اولیه بهبود نیافت، باید به یک متخصص ارتودنسی خوب مراجعه کنید. زیرا احتمال دارد صدا دادن فک شما مربوط به ناهنجاری‌های فکی – دهانی باشد که در این صورت یک ارتودنتیست با به کار بردن یک روش ارتودنسی مناسب می‌تواند ناهماهنگی فک شما را درمان کند.
اگر دندانپزشک تشخیص دهد که اختلالات فکی در شرایط حاد هستند و امکان آسیب به سایر اجزای صورت مانند گوش و گونه و شقیقه وجود دارد، بهتر است توسط یک متخصص فک و صورت معاینه شوید و یک دوره درمانی تخصصی را شروع کنید.
و در پایان :
علت صدا کردن فک بسیار گوناگون است. هنگامی‌که متوجه می‌شوید، هنگام صحبت کردن یا غذا خوردن فک شما صدا می‌دهد ابتدا بهتر است درمان‌های خانگی که ذکر شد را پیش بگیرید. اگر پس از چند روز بازهم مشکل صدای فک شما رفع نشد، بهتر است به یک دندان پزشک مراجعه کنید. دکتر ناصری متخصص ارتودنسی اصفهان می‌توانند راهکارهای مناسبی را برای درمان صدا دادن فک به شما ارائه دهند. برای رزرو نوبت معاینه ومشاوره می‌توانید با مطب ایشان تماس بگیرید.
