کراس بایت یکی از انواع مشکلات بایت است، که در این ناهنجاری دندان های فک بالا، عقب تر و در پشت دندانهای فک پایین قرار می‌گیرد. این عارضه به دلیل عدم هماهنگی دندانهای فک بالا و پایین رخ می‌دهد. در اغلب بیماران کراس بایت به کمک ابزارهای ارتودنسی مانند هدگیر، وسیع کننده فک و الاینر شفاف، بدون نیاز به جراحی درمان می شود. درمان کراس بایت با جراحی، برای بیمارانی است که مشکلات شدید فکی و اسکلتی دارند.
درمان کراس بایت بسیار ضروری و با اهمیت است زیرا عدم درمان کراس بایت سلامت دندان‌ها، لثه و مفصل گیجگاهی فکی را تهدید می‌کند. همچنین عدم هماهنگی فک بالا و پایین در تناسب اجزای صورت و زیبایی لبخند تأثیر منفی دارد. دکتر محمدناصری متخصص ارتودنسی در اصفهان در این مقاله به‌طور کامل در مورد علل بروز کراس بایت، پنج روش درمان کراس بایت و بروز کراس بایت در کودکان توضیح داده‌اند، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
کراس بایت چیست؟
کراس بایت به حالتی گفته میشود که دندانهای فک بالا با دندانهای فک پایین مطابقت نداشته باشد. در حالت طبیعی زمانی که دهان بسته است دندانهای جلویی فک بالا، کمی جلوتر از دندانهای فک پایین هستند. حال اگر به دلیل انحراف در رشد دندان‌ها یا ناهنجاری فکی، دندانهای فک بالا عقب‌تر از دندانهای فک پایین باشند و با آن‌ها هماهنگ نباشند کراس بایت بروز می‌کند.
کراس بایت از سن کودکی قابل تشخیص است. کراس بایت علاوه بر آن‌که بر زیبایی لبخند تأثیر می‌گذارد، اختلال جدی نیز در عملکرد صحیح دندان‌ها ایجاد می‌کند و می‌تواند عامل تهدید کننده‌ای برای سلامت دندان‌ها و لثه نیز باشد .
به همین منظور بهتر است در سنین 3 تا 7 سالگی که دندانهای دائمی کودکان در حال رشد هستند به متخصص ارتودنسی کودکان مراجعه کنید . تا با معاینه و غربالگری ارتودنسی متوجه اختلال دهانی مانند دیپ بایت و کراس بایت شوید. با مراجعه زود هنگام برای درمان ناهنجاری های فکی، می توانید از طریق ارتودنسی کاموفلاژ ( درمان مشکلات دندانی فکی بدون نیاز به جراحی فک) درزمانی کوتاه‌تر ناهماهنگی فکی و دندانی کودک خود را درمان کنید.
انواع کراس بایت
ناهنجاریکراس بایت بر اساس موقعیت دندانهای منحرف شده و تعداد آن‌ها به سه دسته کراس بایت قدامی ، خلفی و گونه ایی تقسیم شده اند. حال به شرح هر یک از انواع کراس بایت می‌پردازیم:
کراس بایت قدامی
درصورتی‌که دندانهای جلویی فک بالا پشت دندانهای جلویی فک پایین قرار گیرند، کراس بایت قدامی رخ می دهد. در صورت عدم درمان به موقع و و پیشرفت این ناهنجاری، منجر به مال آلکوژن کلاس سوم می شود.
کراس بایت خلفی
در این نوع از کراس بایت دندانهای عقبی فک بالا و پایین با یکدیگر منطبق نیستند و دندانهای فک بالا پشت دندانهای فک پایین قرار دارند. درمان کراس بایت خلفی در سنین بسیار ساده‌تر از درمان در بزرگ‌سالی است.
کراس بایت گونه ایی
هنگامی که دندانهای در یک سمت صورت به سمت گونه متمایل شده‌اند و به همین دلیل دندان‌ها با یکدیگر هماهنگ نیستند.
علت به وجود آمدن کراس بایت چیست؟
کراس بایت می تواند تحت تأثیر ژنتیک و عوامل محیطی مانند عادت‌ها و رفتارهای کودکی بروز پیدا کند. ژنتیک و وراثت اصلی ترین دلیل ابتلا به کراس بایت است. والدینی که خود به ناهنجاری‌های فکی مبتلا بوده‌اند یا در خانواده خود سابقه ناهماهنگی فکی و دندانی دارند، باید در سنین رشد دندانهای کودکشان حساسیت به خرج دهند.
برای مثال عواملی که موجب بر هم زدن الگوی رشد دندان و فک میشود، را کنترل کنند.مکیدن شصت، استفاده از پستانک دیر افتادن دندان شیری عواملی هستند که الگو رشد منظم دندان‌ها را بر هم می‌زند و موجب ناهماهنگ شدن دندانهای فک پایین نسبت به فک بالا می‌شوند. تنفس از راه دهان موجب نامتقارن فک میشود. و همین امر دلیلی برای ایجاد کراس بایت است.
عوارض عدم درمان کراس بایت
ناهنجاری‌های فکی و دندانی مانند کراس بایت و دیپ بایت تأثیر مستقیمی بر عملکرد دندان‌ها و سلامت دهان می‌گذراند. شدت عوارض کراس بایت به میزان شدت کراس بایت دارد، که در ادامه بیان می‌کنیم:
خراب شدن و پوسیدگی دندان‌ها: هنگامی که دندان‌ها به صورت نامنظم قرار دارند؛ و با یکدیگر همپوشانی دارند، محل مناسبی برای تشکیل پلاک و جرم ایجاد میشود. با تجمع پلاک و جرم ها در قسمت‌هایی که غیر قابل تمیز کردن هستند در طولانی مدت، شرایط پوسیدگی را مهیا می‌کنند.
ساییدگی دندان و تحلیل ریشه: در کراس بایت هنگامی که دندان نسبت به سایر دندانهای مجاور دارد به آن‌ها فشار وارد می‌کند. نامرتب بودن دندان‌ها زمینه ساییدگی و خراب شدن دندانهای مجاور و دندانهای فک مقابل را فراهم می‌کند.
ایجاد اختلال در عملکرد دندان‌ها:وضعیت نامتقارن دندان تأثیر سویی بر عمل اصلی دندان‌ها یعنی جویدن درست می‌گذارد. درست نجویدن غذا سبب پیدایش مشکلات گوارشی برای افراد میشود. همچنین منظم نبودن دندان‌ها، فرد را در ادای صحیح کلمات با مشکل مواجه می‌کند.
بروز اختلال مفصل گیجگاهی فکی: عدم درمان کراس بایت یکی از دلایل بروز ایجاد اختلال در عملکرد مفصل گیجگاهی فکی است. فشاری که کراس بایت به فک وارد می‌کند به مفصل فک در نزدیک گوش آسیب وارد می‌کند؛ و موجب احساس درد در هنگام جویدن یا صدا دادن فک میشود.
رشد نامتقارن فک و صورت: کراس بایت به معنای عدم انطباق دندان‌ها و رشد نامتقارن فک است. در صورت درمان نکردن، این ناهنجاری پیشرفت می‌کند وموجب نامتناسب بودن فک با سایر قسمت‌های صورت میشود.
کراس بایت چگونه درمان می شود؟
برای درمان کراس بایت ابتدا متخصص ارتودنسی به کمک عکس اشعه ایکس موقعیت دندان‌ها را نسبت به یکدیگر بررسی می‌کند و سپس نوع کراس بایت را تشخیص می‌دهد. نوع درمان بر اساس سن و میزان ناهنجاری دندان‌ها و وضعیت استخوان فک مشخص می شود.
درمان کراس بایت با جراحی اغلب برای افرادی پیشنهاد میشود که دچار ناهنجاری شدیدی باشند و نتوان کراس بایت را با ابزارهای ارتودنسی درمان کنند. بیمارانی که در سنین بزرگ‌سالی که رشد فک کامل شده است و ساختار استخوانی فک نیز تثبیت شده در صورتی که به کراس بایت پیشرفته دچار شده باشند به ارتودنسی همراه با جراحی نیاز دارند.
در اغلب بیماران به ویژه در سنین پایین و کودکان می‌توان بدون نیاز به جراحی فک کراس بایت را درمان نمود. در ادامه 4 درمان کراس بایت بدون جراحی را معرفی می‌کنیم:
گسترش دهنده کام
اکسپندرپالاتال یا وسیع کننده فک یک دستگاه ارتودنسی است که برای درمان کراس بایت و تراز کردن فک بالا با فک پایین استفاده میشود. متخصص ارتودنسی از دندانهای بیمار قالب‌گیری می‌کند و یک اکسپندرپالاتال متناسب با دندانهای او می‌سازد. وسیع کننده فک در دو نوع ثابت و متحرک ساخته میشود.
الاینر شفاف
الاینر شفاف یکی از انواع ارتودنسی نامرئی است؛ که برای درمان مشکلات بایت مانند کراس بایت استفاده می‌شوند. الاینرهای شفاف که جز ارتودنسی متحرک است به صورت اختصاصی متناسب با نوع کراس بایت و شدت آن برای هر بیمار ساخته می‌شوند.
هدگیر ارتودنسی
هدگیر ارتودنسی در خارج از دهان قرار می گیرد و با نیرویی که به بریس های ارتودنسی وارد می‌کند، موجب تسهیل در مرتب شدن دندان‌ها در کراس بایت میشود. هدگیر ارتودنسی انواع گوناگونی دارد که متخصص ارتودنسی با تنظیم کردن نیروی وارد شده از طرف هدگیر رشد فک و موقعیت دندان‌ها را هدایت می‌کند.
ارتودنسی
ارتودنسی متداول‌ترین و بهترین راه درمان کراس بایت است. به هر یک از انواع ارتودنسی مانند ارتودنسی لینگوال و ارتودنسی سرامیکی، ارتودنسی فلزی می‌توان دندانهای فک بالا و پایین را با یکدیگر هماهنگ کرد و ناهنجاری‌های فک را درمان نمود.
نمونه درمان های موفق ارتودنسی دکتر ناصری
کراس بایت در کودکان
یکی از شایع ترین علل بروز کراس بایت در کودکان مکیدن انگشت استفاده بیش‌ازحد از پستانک است. کودکان در سن اختلاط دندانی (دوره‌ای که کودک هم دندان شیری و هم دندان دائمی در دهان او وجود دارد.) باید توسط یک متخصص ارتودنسی کودکان معاینه شوند. متخصص ارتودنسی درصورتی که زمینه‌های بروز ناهنجاری‌های دندانی مانند کراس بایت، دندان نیش نهفته را تشخیص دهد به کمک ارتودنسی پیشگیرانه الگو رشد فک و دندان‌ها را اصلاح می‌کند.
زمان مناسب برای کودکانی که به کراس بایت مبتلا هستند سنینی است که رشد فک همچنان ادامه دارد. ارتودنسی کودکان برای درمان کراس بایت فرایند بسیار ساده تر در زمانی کوتاه قابل انجام است. اگر کودکان کراس بایت در دوران کودکی درمان کنند دیگر نیازی به انجام جراحی فک در بزرگ‌سالی برای درمان ناهنجاری‌های فکی – دندانی نخواهد داشت.
نکته پایانی
کراس بایت به عدم منطبق شدن دندانهای فک بالا و پایین و انحراف دندانهای فک بالا گفته میشود. بروز کراس بایت ریشه در مشکلات استخوان فک و یا اختلال در روند رشد دندان دارد. علت اصلی ابتلا به کراس بایت عوامل ژنتیکی و عادات نادرست در کودکی می‌باشد. زمان مناسب برای تشخیص پیشگیری و درمان کراس بایت در سنین کودکی است. در کودکان به دلیل آن‌که رشد فک همچنان ادامه دارد، اصلاح الگوی رشد فک و موقعیت دندان‌ها آسان تر است.
دکتر محمد ناصری در مطب دندانپزشکی خود انواع خدمات درمانی ناهنجاری دندانی و فکی مانند کراس بایت را برای کودکان و بزرگ‌سالان ارائه می‌دهند. اگر ساکن اصفهان هستید، برای دریافت نوبت معاینه با شماره 09130211313 تماس بگیرید و همچنین برای عزیزانی که امکان مراجعه حضوری به مطب را ندارند با ارسال پرونده دندانپزشکی خود می‌توانند از مشاوره آنلاین استفاده کنند.
