دندان قروچه یا براکسیسم (Bruxism) به عملی اشاره دارد که در آن فرد بهطور ناخودآگاه دندانهای خود را روی هم فشار میدهد یا میساید. این حالت ممکن است در طول روز یا شب در هنگام خواب رخ دهد و میتواند به آسیبهای جدی به دندانها و فک منجر شود. درمان دندان قروچه به دلیل پیچیدگیهای آن و تاثیرات متعدد بر روی سلامت دهان و دندان، نیاز به بررسی دقیق و رویکرد چند جانبه دارد.
دکتر ناصری متخصص ناهنجاری های دندانی و فکی در اصفهان، به توضیحات جامعی در خصوص علل دندان قورچه و روشهای درمان آن و نقش ارتودنسی در توقف دندان قروچه ارائه کردهاند. اگر شما یا فرزندتان با این مشکل مواجه هستید، این مقاله میتواند راهنمای خوبی برای شما باشد.
فهرست مطالب
علل بروز دندان قروچه
دندان قروچه، یا براکسیسم، به حالتی اطلاق میشود که در آن فرد به طور غیرارادی دندانهای خود را روی هم میفشارد یا آنها را به هم میساید. این مشکل معمولاً در خواب رخ میدهد، اما ممکن است در بیداری در شرایط تنشزا و عصبی نیز مشاهده شود. حال به بررسی علل دندان قروچه میپردازیم:
استرس و اضطراب: استرس و اضطراب به عنوان یکی از عوامل اصلی دندان قروچه شناخته شدهاند. تحقیقات نشان میدهند که افراد تحت فشار روانی بالا، به خصوص در موقعیتهای تنشزا، تمایل بیشتری به دندان قروچه دارند. این واکنش به عنوان یک روش مقابلهای ناخودآگاه برای کاهش تنش در طول خواب عمل میکند.
اختلالات خواب: اختلالات خواب، مانند آپنه خواب یا بیخوابی، نیز با دندان قروچه مرتبط هستند. افراد مبتلا به این اختلالات بیشتر احتمال دارد در طول خواب دندانهای خود را بفشارند. همچنین، خواب نامنظم یا ناکافی میتواند شدت دندان قروچه را افزایش دهد.
تغییرات در ساختار دندان و فک: بینظمیهای دندانی و مشکلات در ساختار فک میتوانند باعث ایجاد براکسیسم شوند. دندانهای نامرتب یا وجود مشکلاتی در عملکرد مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ) ممکن است باعث فشار اضافی بر دندانها و فک شود و در نتیجه دندان قروچه را تشدید کند.
مصرف مواد تشدیدکننده استرس: مصرف موادی مانند کافئین، نیکوتین و الکل میتواند به تحریک سیستم عصبی مرکزی و افزایش احتمال دندان قروچه منجر شود.
درمان دندان قروچه برای کودکان و بزرگسالان
درمان دندان قروچه بستگی به علت آن دارد و میتواند شامل راهکارهای زیر باشد:
- استفاده از محافظ دندان (Night Guard): محافظ دندان شبانه وسیله که شبها در دهان قرار میگیرد، میتواند از ساییدگی دندانها جلوگیری کرده و فشار روی فک را کاهش دهد. نایت گارد همانند الاینر شفاف ارتودنسی، برای هر فرد به صورت جداگانه قالب گیری میشود.
- مدیریت استرس: تکنیکهای کاهش استرس مانند مدیتیشن، تمرینات تنفسی و ماساژ میتوانند به توقف دندان قروچه کمک کنند. همچنین پرهیز از نوشین قهوه و چایی در شب به دلیل کافین موجود در آنهاکه باعث استرس میشوند، توصیه میشود.
- درمانهای دندانپزشکی: در مواردی که دندانها بهدرستی روی هم قرار نمیگیرند و ناهنجاریهای فکی موجب تشدید دندان قروچه شوند و درمانهای دندانپزشکی مانند ارتودنسی و اصلاح طرح لبخند میتواند کمک شایانی به درمان دندان قروچه کند.
- ریلکس کردن عضلات فک و گردن: استفاده از حوله گرم یا ماساژ گردن و فک با روغن با خاصیت آرامشبخشی با شل کردن عضلات این ناحیه باعث کمتر شدن دندان قروچه در خواب میشود.
آیا دندان قروچه باعث کج شدن دندانها میشود؟
دندان قروچه بهطور مستقیم علت کج شدن دندانها نیست. به عبارت دیگر، کج شدن دندانها معمولاً به دلیل عواملی مانند نامرتبی اولیه دندانها، رشد نادرست دندانها، یا فقدان فضای کافی در فک رخ میدهد. اما فشار مداوم ناشی از دندان قروچه میتواند مشکلات موجود را تشدید کند و منجر به تغییرات ناخواسته در موقعیت دندانها شود.
دندان قروچه میتواند تاثیرات متعددی بر سلامت دهان و دندانها داشته باشد. فشار مداوم و مکرر ناشی از دندان قروچه ممکن است به مرور زمان باعث ساییدگی و فرسایش سطح دندانها شود. این فرسایش میتواند به تحلیل رفتن مینای دندان منجر شود و در نتیجه، دندانها بهشدت آسیب ببینند.
نقش ارتودنسی در درمان دندان قروچه
یکی از سؤالات رایج در میان بیماران مبتلا به دندان قروچه این است که آیا ارتودنسی میتواند به درمان این مشکل کمک کند یا خیر؟ ارتودنسی به عنوان روشی برای اصلاح موقعیت و تراز دندانها میتواند در درمان دندان قروچه نقش داشته باشد، اما ارتودنسی به عنوان یک درمان مستقل محسوب نمیشود. در واقع، ارتودنسی میتواند یکی از عوامل مهم در کاهش دندان قروچه باشد، بهویژه در مواردی که دندانها بهدرستی روی هم قرار نمیگیرند و فرد دچار مالاکلوژن است. با اصلاح نامرتبی دندانها و بهبود تراز آنها، فشار نادرست روی فک و دندانها کم شده و احتمال دندان قروچه در حالت خواب کاهش نیز مییابد.
به گفته انجمن ارتودنتیستهای ایران در زمینه درمان دندان قروچه با ارتودنسی :
همه انواع دندان قروچه با ارتودنسی درمان نمیشود. در ابتدا باید ریشه این بیماری شناخته شود. اگر ریشه بیماری روحی باشد، باید تحت نظر روانپزشک، به درمان دندان قروچه پرداخت. با این حال گاهی دندان قروچه ناشی از جفت شدن نامناسب دندانها است. در این صورت یک متخصص ارتودنسی پا به میان میگذارد تا با ردیف کردن دندانها و هم تراز کردن فکها، به این مشکل پایان دهد. اگر فرد نیاز به جراحی فک داشته باشد، بعد از انجام ارتودنسی باید جراحی فک کند و سپس بعد از چند ماه، علاوه بر این که زیبایی دو چندانی را کسب میکند، از دندان قروچه نیز رهایی مییابد.
ارتودنسی میتواند بخشی از یک رویکرد جامع برای درمان دندان قروچه باشد، اما بهتنهایی کافی نیست. برای اکثر افراد ترکیبی از روشهای مختلف مانند مدیریت استرس، استفاده از نایت گارد، برای درمان بروکسیم لازم باشد. برای بیماران مبتلا به دندان قروچه، توصیه میشود که با یک متخصص ارتودنسی مشورت کنند تا یک برنامه درمانی جامع و چندجانبه طراحی شود که شامل اصلاح تراز دندانها و مدیریت عوامل روانشناختی باشد.
آیا دندان قروچه تاثیر بدی روی درمان اررتودنسی میگذارد؟
دندان قروچه میتواند نیروهای اضافی و غیرقابل پیشبینی بر روی دندانها و بریسها وارد کند که ممکن است باعث جابجایی نامناسب دندانها و ایجاد مشکلاتی در تنظیم دستگاههای ارتودنسی شود. دندان قروچه میتواند در افرادی که ارتودنسی دارند درد و ناراحتی فک را افزایش دهد. این فشار اضافی میتواند باعث ایجاد حساسیت و ناراحتی در دندانها و فکها در طول ارتودنسی شود که ممکن است و درمان را برای فرد چالش برانگیز کند. اگر عادت به دندان قروچه دارید، بهترین راهکار این است که در مورد عادت دندان قروچه خود با ارتودنتیستتان صحبت کنید. او ممکن است استفاده از محافظهای دندانی شبانه (Night Guard) را توصیه کند تا از دندانها و بریسها در برابر آسیبهای ناشی از دندان قروچه محافظت شود.
سخن پایانی
دندان قروچه، بهویژه زمانی که بهطور مداوم و شدید رخ میدهد، میتواند تاثیرات نامطلوبی بر روی درمان ارتودنسی شما داشته باشد. پیشگیری و درمان دندان قروچه از طریق مدیریت استرس، استفاده از محافظهای دهانی و مراجعه به دندانپزشک میتواند از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کند. اگر نیاز به مشاوره و راهنمایی به منظور مدیریت و درمان دندان قروچه دارید، میتوانید یک نوبت معاینه و مشاوره آنلاین از دکتر ناصری دریافت کنید. همچنین میتوانید با رزرو نوبت قبلی به مطب ایشان در اصفهان مراجعه فرمایید.
