مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان

مراقبت‌های پس از کشیدن دندان، مهم‌ترین مرحله درمان است زیرا سلامت دهان و حفظ عملکرد ان به ترمیم صحیح محل جراحی به واسطه مراقبت صحیح بعد از کشیدن دندان وابسته است.

در طی درمان ارتودنسی در برخی موارد نیاز است که دندان عقل یا دندان‌های اضافی کشیده شوند تا فضای کافی برای مرتب کردن دندان ها فراهم شود. حفره خالی دندان کشیده شده باید به درستی ترمیم شود تا بتوان درمان ارتودنسی را تکمیل نمود. اگر از محل دندان کشیده شده به درستی مراقبت نشود، عوارض و مشکلاتی همچون حفره خشک دهانی، عفونت، تحلیل لثه و استخوان و… بروز پیدا می‌کند و درمان ارتودنسی را به تعویق می‌اندازد. به همین علت نیاز است که افراد اطلاعات کافی در مورد مراقبت‌های پس از کشیدن دندان را داشته باشند و از سویی دندانپزشک خود آموزش های کافی را ببینند.

حال با همراهی دکتر محمد ناصری متخصص ارتودنسی در اصفهان دستورالعمل مراقبت بعد از کشیدن دندان را در اختیار شما میگذاریم و سوالات پر تکرار بیماران پاسخ می‌دهیم.

مراقبت‌های ضروری در ساعات اولیه پس از کشیدن دندان

در چند ساعت ابتدایی پس از کشیدن دندان، رعایت دقیق مراقبت‌های توصیه‌شده توسط دندان‌پزشک نقش تعیین‌کننده‌ای در جلوگیری از عوارض احتمالی مانند خونریزی، عفونت یا خشکی حفره دندان (Dry Socket) دارد. این مرحله، حساس‌ترین بخش دوران نقاهت پس از کشیدن دندان است و نیاز به دقت و توجه ویژه‌ای دارد.

در نخستین گام، بلافاصله پس از اتمام عمل کشیدن دندان، دندان‌پزشک یک تکه گاز استریل روی محل زخم قرار می‌دهد. این گاز را باید حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه به‌صورت ثابت با فشار ملایم فک نگه دارید تا لخته خونی در محل ایجاد شود. هرگز نباید با زبان، انگشت یا آب دهان به لخته دست بزنید، چرا که ایجاد این لخته نخستین گام در فرایند ترمیم طبیعی زخم است.

در این ساعات اولیه، تحت هیچ شرایطی نباید دهان خود را شستشو دهید یا آب دهان را با شدت بیرون بریزید، چرا که این کار می‌تواند منجر به جابجایی یا از بین رفتن لخته خونی شود.

 همچنین باید از مصرف نوشیدنی‌های داغ، غذای سفت یا استفاده از نی (نی مکیدن) خودداری کرد چرا که این اعمال فشار منفی یا گرما می‌تواند لخته را از محل جدا کرده و خطر بروز خشکی حفره را افزایش دهد.

 استراحت مطلق در ساعات اولیه بسیار مهم است. بهتر است حداقل ۳ تا ۴ ساعت پس از کشیدن دندان دراز بکشید و هنگام خوابیدن سر خود را کمی بالاتر از سطح بدن قرار دهید.

چند ساعت بعد از کشیدن دندان گاز استریل را برداریم؟

پس از کشیدن دندان، یکی از مهم‌ترین اقدامات اولیه برای پیشگیری از خونریزی و کمک به تشکیل لخته خونی پایدار، نگه داشتن گاز استریل روی ناحیه‌ی دندان کشیده‌شده است. معمولاً توصیه می‌شود گاز استریل را به مدت ۳۰ تا ۴۵ دقیقه با فشار ملایم فک بر روی محل کشیدن دندان نگه دارید.

پس از گذشت نیم ساعت تا یک ساعت اگر خونریزی متوقف شده بود می‌توانید به آرامی گاز استریل راب بردارید و در صورتی که خونریزی ادامه داشت، آن را با یک گاز استریل جدید جایگزین کنید.

مراقب باشید زبان زدن با گاز استریل جویدن فشار دادن بیش از حد و تعویض‌های مکرر، باعث آسیب محل جراحی شده و تشکیل لخته خون را متوقف می‌کند.

چگونه درد بعد از کشیدن دندان را تسکین دهیم؟

درد بعد از کشیدن دندان طبیعی است زیرا بدن در حال واکنش به جراحت ایجاد شده و ترمیم محل کشیدن دندان است. اما میتوان با رعایت نکات مراقبتی تا حدودی درد ان را کنترل نمود و کاهش داد.

دندان پزشک با توجه به شرح حال بیمار برای او داروهای مسکن تجویز می‌کند که در تسکین درد بسیار مؤثر هستند. البته داروهای مسکن باید طبق دستور پزشک استفاده شوند. کمپرس سرد و خوردن بستنی تا حدود زیادی به کاهش التهاب و درد پس از کشیدن دندان کمک می‌کند.

استفاده از کمپرس سرد (کیسه یخ) در ساعات اولیه پس از کشیدن دندان، به کاهش التهاب، خونریزی و درد کمک می‌کند. کمپرس باید هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه یک‌بار با وقفه همراه باشد تا پوست دچار یخ‌زدگی نشود.

استراحت کافی نیز نقش مهمی در کاهش درد دارد. فعالیت‌های شدید، خم شدن یا بلند کردن اجسام سنگین در روزهای ابتدایی باعث افزایش فشار خون و تحریک محل زخم می‌شود که نتیجه‌اش شدت گرفتن درد خواهد بود. بهتر است سر هنگام خواب کمی بالاتر از بدن قرار گیرد تا ورم و فشار در ناحیه فک کمتر شود.

همچنین توصیه می‌شود تا چند روز از مصرف نوشیدنی‌های داغ مانند چایی، غذاهای سفت یا تند و همچنین سیگار خودداری شود.

در صورتی که درد بیش از ۳ تا ۵ روز ادامه یابد یا شدت آن رو به افزایش باشد، باید بدون تأخیر به دندان‌پزشک مراجعه شود؛ چرا که ممکن است نشانه‌ای از عفونت یا ایجاد “درای ساکت” باشد که نیاز به درمان تخصصی دارد.

چگونه خونریزی بعد از کشیدن دندان را بند آوریم؟

پس از کشیدن دندان، خونریزی خفیف تا چند ساعت طبیعی است، اما برای جلوگیری از ادامه خونریزی و شدید شدن ان، باید اقدامات مراقبتی انجام شود. مهم‌ترین اصل این است که اجازه دهیم لخته خون در محل کشیدن دندان به‌درستی تشکیل شود، چرا که این لخته همان چیزی‌ست که روند بهبودی را آغاز می‌کند و از خونریزی بیشتر جلوگیری می‌نماید.

راهکارهای مؤثر برای توقف خونریزی بعد از کشیدن دندان:

• قرار دادن گاز استریل و فشردن آن با فشار ملایم فک بالا و پایین
  بلافاصله پس از کشیدن دندان، یک گاز استریل تمیز روی محل قرار داده می‌شود. باید حداقل ۴۵ دقیقه تا ۶۰ دقیقه بدون وقفه و با دهان بسته نگه داشته شود.
• بالا نگه داشتن سر و پرهیز از دراز کشیدن
  پس از کشیدن دندان، به‌هیچ‌وجه به حالت درازکش نخوابید. در ساعات اول، سر را با بالش بلندتر از سطح بدن نگه دارید. این کار مانع افزایش فشار خون در ناحیه سر و درنتیجه کاهش خونریزی می‌شود.
• عدم شستشوی دهان یا تف کردن در ساعات اول
  تا حداقل ۲۴ ساعت پس از کشیدن دندان، از شستشوی دهان، تف کردن، مکیدن مایعات از نی یا قرقره کردن پرهیز کنید؛ زیرا این اعمال می‌توانند لخته خون را جدا کنند و خونریزی ادامه یابد.
• پرهیز از فعالیت بدنی و آرام نگه داشتن بدن
  هرگونه فعالیت ورزشی یا بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند منجر به خونریزی شود. بنابراین تا دو روز اول، استراحت کافی داشته باشید و از انجام فعالیت‌های سنگین پرهیز کنید.
• استفاده از کمپرس یخ روی گونه (نه داخل دهان)
  برای کاهش التهاب و خونریزی، می‌توانید پک یخ را به مدت ۱۵ دقیقه روی گونه نزدیک محل کشیدن دندان بگذارید. این کار به انقباض عروق خونی و کاهش خونریزی کمک می‌کند.

 اگر با انجام اقدامات زیر همچنان خونریزی شما ادامه داشت حتماً به دندانپزشک خود اطلاع دهید. همچنین اگر از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنید یا دارای اختلالت انعقاد خون هستید، در جلسه قبل (جلسه معاینه و مشاوره) از کشیدن دندان به دندانپزشک اطلاع دهید.

چند ساعت بعد از کشیدن دندان می‌توانیم غذا بخوریم؟

پس از کشیدن دندان، نخستین سؤالی که بسیاری از بیماران می‌پرسند این است که “چه زمانی می‌توانم غذا بخورم؟پاسخ این سؤال وابسته به شرایط خاص هر بیمار و نوع دندانی است که کشیده شده اما به‌طور کلی، توصیه می‌شود تا حدود دو ساعت پس از کشیدن دندان هیچ چیزی خورده نشود. در این مدت، دهان باید کاملاً در حالت استراحت بماند تا لخته‌ی خونی شکل بگیرد و در محل باقی بماند.

پس از گذشت حدود ۲ تا ۳ ساعت، در صورتی که خونریزی متوقف شده باشد، می‌توان با احتیاط شروع به خوردن غذا کرد. البته باید از غذاهای نرم، سرد یا ولرم و بدون نیاز به جویدن استفاده شود.

چه مدت پس از کشیدن دندان میتوان آب نوشید؟

زمانی که خونریزی دندان متوقف شده است و گاز استریل را برداشته‌اید می‌توانید به آرامی آب بنوشید. 60 تا 90 دقیق بعد از کشیدن دندان می‌توانید آب خنک میل کنید. برای نوشیدن آب از نی استفاده نکنید چون مکیدن می‌تواند باعث کنده شدن لخته و باز شدن مجدد خونریزی شود. بهتر است آب را با لیوان بنوشید و از قورت دادن سریع یا زیاد نیز خودداری شود.

اگر همچنان احساس می‌کنید دهان و زبان شما بی‌حس است برای پیشگیری از گاز گرفتن، با مراعات بیشتری آب بنوشید.

چند ساعت بعد از کشیدن دندان بستنی بخوریم؟

2 تا 4 ساعت بعد از کشیدن دندان و متوقف شدن خونریزی میتوانید بستنی با بافت نرم را میل کنید. بستنی باید فاقد تکه‌های جویدنی مانند مغز، شکلات و… باشد تا آسیبی به محل جراحی وارد نکند. بستنی سرد و لطیف می‌تواند به کاهش التهاب و تورم کمک کند و حس خوشایندی در ناحیه کشیدن دندان ایجاد نماید.

چرا بعد از کشیدن دندان صورت ورم می‌کند؟

تورم صورت پس از کشیدن دندان، واکنشی طبیعی از سوی بدن به آسیب بافتی ناشی از فرایند جراحی کشیدن دندان است. ورم صورت بعد از کشیدن دندان تا 72 ساعت بعد از کشیدن دندان ادامه دارد و در چند روز بعد از ان ورم صورت بهبود می‌یابد.

دندان هایی که ریشه عمیق یا منهی مانندی دارند مثل دندان عقل یا دندان نهفته، عموماً پاسخ التهابی بیشتری مانند درد و تورم ایجاد میکنند. سن، وضعیت سیستم ایمنی، بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و مصرف سیگار همگی در شدت تورم صورت بعد از کشیدن دندان موثرند.

 همچنین عدم انجام مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان مانند عدم استفاده از کمپرس سرد، انجام فعالیت بدنی زیاد یا خوابیدن بدون بالا نگه داشتن سر می‌تواند تورم صورت را تشدید کند و روند بهبودی ان را آهسته کند.

اگر تورم بیش از ۴ روز ادامه یابد یا با تب، ترشح چرکی و بوی بد دهان درد شدید همراه باشد، می‌تواند نشانه‌ای از عفونت باشد و نیاز به بررسی فوری دندانپزشک دارد.

چه مدت بعد از کشیدن دندان سیگار بکشیم؟

به گفته دکتر محمد ناصری فوق تخصص ارتودنسی اصفهان، افراد نباید تا 72 ساعت بعد از کشیدن دندان سیگار و سایر دخانیات را استعمال کنند دود سیگار ویپ و دخانیات روند بهبودی محل جراحی را به تأخیر می‌اندازد و احتمال بروز عفونت، حفره‌های خشک دهان، نکروز بافت و… را افزایش می‌دهد. بهتر است تا پنج الی هفت روز صبر کنند تا محل جراحی بهبود یابد و پس از ان سیگار بکشند. پرهیز از کشیدن سیگار در روزهای ابتدایی پس از کشیدن دندان باعث می‌شود درد تورم و التهاب محل جراحی سریع‌تر بهبود یابد.

آیا میتوان بعد از کشیدن دندان ورزش کرد؟

بسیاری از بیماران اهل ورزش پس از کشیدن دندان این سؤال را مطرح می‌کنند که «از چه زمانی می‌توانم دوباره ورزش را شروع کنم؟» در پاسخ به این پرسش باید گفت: در چند ساعت اول پس از کشیدن دندان، هرگونه فعالیت بدنی شدید ممنوع است.

در ۲۴ ساعت اول پس از کشیدن دندان، بدن نیاز به آرامش کامل دارد و بهتر است ورزش‌های سبک نیز انجام نشود. انجام فعالیت‌هایی مانند ورزش، حتی پیاده‌روی تند، می‌تواند فشار خون را افزایش دهد و باعث خونریزی، باز شدن زخم حتی خم شدن یا بلند کردن اجسام سنگین هم در این زمان توصیه نمی‌شود. بهترین کار، استراحت در خانه با سر بالا و فعالیت بدنی بسیار محدود است.

برای شروع ورزش پس از کشیدن دندان، با دندانپزشک خود مشورت کنید. دندانپزشک با توجه به نوع ورزش و شدت ان زمان مناسب را برای شروع ورزش به شما پیشنهاد دهد.

کلام آخر

پس از کشیدن دندان، دهان در حال ترمیم است و یکی از مهم‌ترین اهداف، حفظ لخته‌ی خونی در محل زخم است. اگر این لخته از بین برود یا جابه‌جا شود، احتمال بروز عوارضی مانند خشکی حفره دندان افزایش می‌یابد. بنابراین در چند ساعت اول، باید در مصرف هر نوع خوراکی یا نوشیدنی نهایت دقت را به خرج داد. انجام هرگونه فعالیت سنگین که باعث فشار به سر و دهان میشود ممنوع است. پس از ترمیم محل کشیدن دندان دندانپزشک میتواند سایر درمان های تکمیلی مانند ارتودنسی و ایمپلنت را انجام دهد.