بعضی از افراد پس از کشیدن دندان، زائده استخوانی در لثه خود احساس می‌کنند. یکی از عوارض کشیدن دندان و مراقبت نکردن از آن، ایجاد زائده استخوانی در فک و تحلیل استخوان فک می‌باشد. درعلم دندانپزشکی به بیرون زدن استخوان فک از لثه و سپس تحلیل رفتن آن استونکروز فک می‌گویند. یکی از دلایل آن کشیدن چند دندان هم‌زمان می‌باشد.
دکتر محمد ناصری متخصص ارتودنسی در زرین‌شهر اصفهان در این مقاله علل ایجاد زائده استخوانی بعد از کشیدن دندان و راه‌های درمان استخوان فک بعد از کشیدن دندان را شرح می‌دهند.
فهرست مطالب
- 1 نحوه ترمیم استخوان فک پس از کشیدن دندان
- 2 علت بیرون زدن استخوان فک از لثه بعد از کشیدن دندان
- 3 احتمال بیرون زدن استخوان فک پس از کشیدن دندان در چه افرادی بیشتر می‌باشد؟
- 4 نشانه‌های تحلیل استخوان فک
- 5 بیرون زدن استخوان فک بعد از کشیدن دندان عقل:
- 6 درد استخوان فک بعد از کشیدن دندان
- 7 مراقبت‌های ضروری پس از کشیدن دندان
- 8 راه‌های درمان بیرون زدن استخوان فک پس از کشیدن دندان
نحوه ترمیم استخوان فک پس از کشیدن دندان
هنگامی‌که دندانی کشیده می‌شود، خونی از استخوان فک اطراف حفره خارج می‌شود. حفره دندان کشیده شده، توسط خون استخوان فک پر می‌شود. در خون خارج شده از استخوان فک، پیش‌سازهای سلول‌های سازنده استخوان وجود دارد. نام این مولدهای سلول استخوانی Bone morphogenic protein است. وجود این پیش‌سازها در لخته خونی باعث ساخته شدن استخوان فک در جای دندان کشیده شده می‌شود.
با ساخته‌شدن سلول‌های استخوانی جدید فک، از تحلیل لثه و ایجاد زائده استخوانی در لثه جلوگیری می‌شود. درصورتی‌که حفره دندان کشیده شده با خون خارج‌شده از لثه پر شود، عامل سازنده استخوان فک در آن وجود ندارد. در روند استخوان‌سازی فک اختلال به وجودمی‌آید و منجر به تحلیل استخوان فک و لثه می‌شود.
علت بیرون زدن استخوان فک از لثه بعد از کشیدن دندان
یکی از علت‌های اصلی بیرون زدن استخوان فک از لثه، کشیدن دندان می‌باشد. در این حالت استخوان فک با محیط ازاد دهان در ارتباط خواهد بود. درصورتی‌که مراقبت لازم برای ترمیم بافت لثه و بافت استخوان انجام نشود، استخوان فک در خارج از خط لثه قرار می‌گیرد. هرچه تعداد دندان‌های کشیده شده بیشتر باشد، درنتیجه فضای خالی و حفره سینوسی بزرگ‌تری ایجاد می‌شود. اگر در اثر حادثه دندان‌شکسته شود و یا در اثر عفونت فرد تعدادی از دندان‌های خود را از دست بدهد، حتماً باید مراقبت‌های ویژه انجام دهد تا از تحلیل لثه و استخوان فک جلوگیری به عمل آید.
بهترین راه آن است که جای خالی دندان کشیده شده با یکی از روش‌های ارتودنسی همراه با کشیدن دندان و یا ایمپلنت پر شود . درصورتی‌که تحلیل استخوان فک اتفاق بیافتد دیگر کاشت ایمپلنت موفقیت‌آمیز نخواهد بود. همچنین اگر استخوان فک و لثه سالم نباشند و استحکام لازم را نداشته باشند مکانیسم حرکت دندان‌ها در ارتودنسی نیز به‌درستی صورت نمی‌گیرد.
سایر دلایل بیرون زدن استخوان فک از لثه
یکی از عوارض جراحی دندان بیرون زدن استخوان فک از لثه می‌باشد. اگر حفره ایجادشده به‌درستی ترمیم نشود، استخوان فک به مرورزمان از لثه خارج می‌شود. در چنین شرایطی فرد احساس تیزی در لثه خود می‌کند.
عوامل دیگری که باعث تحلیل لثه و بیرون آمدن استخوان فک می‌شوند عبارت‌اند از :
دندان مصنوعی متحرک: دندان‌های مصنوعی بر روی لثه قرار می‌گیرند در طی گذشت زمان موجب تحلیل لثه می‌شوند. عامل دیگر فعال نبودن سلول‌های استخوانی فک با دندان مصنوعی متحرک می‌باشد. هنگامی که استخوان فک به بافتی نیمه مرده تبدیل شود، به‌مرور تحلیل می‌رود و درنتیجه از بافت لثه خارج می‌شود.
تومورها: تومورهای صورت و دهان باعث ضعیف شدن بافت استخوان فک می‌شوند که باید توسط جراح فک و صورت درمان شود تا به دندان‌ها و لثه‌ها آسیبی نرسانند.
تحلیل لثه : تحلیل لثه همراه با پس‌روی لثه اطراف دندان و متورم شدن لثه است. با تحلیل رفتن لثه، استخوان فک بیشتر در معرض محیط دهان قرار می‌گیرد. اگر تحلیل لثه توسط متخصص درمان نشود، به تحلیل رفتن استخوان فک منجر می‌شود.
التهاب موضعی مخرب استخوان فک: استئومیلیت یک عفونت باکتریایی است که در مغز استخوان فک ایجاد می‌شود. این عفونت موجب التهاب و کاهش خون‌رسانی به بافت فک می‌شود. با کاهش خون‌رسانی به استخوان فک ، استخوان دچار تحلیل می‌شود.
احتمال بیرون زدن استخوان فک پس از کشیدن دندان در چه افرادی بیشتر می‌باشد؟
بیرون زدن استخوان فک یا استئونکروز فک (ONJ) در افرادی با شرایط زیر به‌احتمال بیشتر رخ می‌دهد:
- اشخاصی که تحت درمان استروئیدی هستند.
- کسانی که به عفونت موضعی استخوان دچار هستند.
- افرادی که داروهای ضد جذب استفاده می‌کنند.
- افرادی که دخانیات مصرف می‌کنند.
- افراد مبتلابه دیابت
- افرادی که برای درمان در معرض اشعه ایکس هستند.
- نشانه‌های تحلیل استخوان فک
- بیمارانی که به ویروس زونا مبتلا هستند.
نشانه‌های تحلیل استخوان فک
با بیرون آمدن استخوان فک از لثه به‌مرورزمان این زائده به حالت تورفته درمی‌آید که از نشانه‌های تحلیل استخوان فک است. تحلیل استخوان فک یک عارضه مهم است که حتماً باید توسط دندان‌پزشک متخصص بررسی شود.
از دیگر علائمی که نشانه‌های تحلیل رفتن استخوان فک هستند عبارت‌اند از :
- درد در ناحیه فک و صورت
- حرکت کردن دندان به سمت داخل
- تیز شدن چانه
- سختی در تکلم و جویدن
- تغییر حالت فک و دهان
- افزایش اندازه حفره دهانی
بیرون زدن استخوان فک بعد از کشیدن دندان عقل:
یکی از عوارض جراحی دندان عقل ، بیرون آمدن استخوان فک بعد از کشیدن دندان می‌باشد. یکی از علائم آن احساس تیزی در پشت دندان آسیاب است. پس از جراحی دندان عقل، دندان‌پزشک لثه را بخیه می‌زند تا از بیرون آمدن استخوان جلوگیری شود. حتماً مراقبت‌های لازم را تا چند روز بعد از کشیدن دندان انجام دهید تا پروسه ترمیم لثه و استخوان فک به‌درستی تکمیل شود. اگر احساس کردید زائده سفت در لثه شما وجود دارد، حتماً به دندان‌پزشک مراجعه کنید زیرا هر زائده سفتی بیرون‌زدگی استخوان فک نمی‌باشد.
مراقبت‌های لازم پس از کشیدن دندان عقل برای جلوگیری از بیرون زدن استخوان فک
پس از کشیدن دندان عقل به دو روش لثه را می‌بندند. روش اول بخیه زدن لثه می‌باشد. در صورتی که غیرقابل جذب باشد یک هفته بعد از اقدام به کشیدن بخیه می‌کنید. روش دوم گذاشتن گاز استریل روی لثه می‌باشد. تا حدود یک ساعت بعد از کشیدن گاز استریل را روی لثه فشار دهید و به هیچ عنوان آن را عوض نکنید.
مراقبت‌های دیگری که باید تا چند روز بعد از کشیدن دندان عقل رعایت کنید عبارت‌اند از:
- از تف کردن و بیرون دادن بزاق دهان با فشار پرهیز کنید.
- از مسواک زدن (حتی مسواک نرم) بر روی لثه جراحی‌شده و دندان‌های اطراف خودداری کنید.
- از رژیم غذایی نرم استفاده کنید و تا جایی که ممکن است از خوردن غذاهای سفت و خشک پرهیز کنید.
- از نی برای نوشیدن مایعات استفاده نکنید.
- هنگام خوابیدن سر را بالای دیگر قسمت‌های بدن قرار دهید.
- برای شستن دهان از آب‌نمک و دهان‌شویه استفاده کنید.
درد استخوان فک بعد از کشیدن دندان
درد دندان پس از کشیدن دندان موقتی است و کاملاً طبیعی می‌باشد. امکان دارد درد فک 7 الی 10 روز طول بکشد. اگر از این مدت طولانی‌تر شود باید به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
دلایل درد گرفتن استخوان فک بعد از کشیدن دندان:
- عفونت در محل دندان کشیده شده
- بیش‌ازحد باز کردن و فشار آوردن به فک در هنگام کشیدن دندان
- تریسموس یاوارد شدن آسیب به ماهیچه فک و سفت شدن عضلات فک
- آسیب دیدن و یا شکسته شدن استخوان فک در هنگام کشیدن دندان
- حفره خشک دندان که براثر ترمیم نشدن بافت لثه و استخوان فک به وجود می‌آید.
برای کاهش درد فک پس از کشیدن دندان می‌توانید با تجویز دندان‌پزشک از آنتی‌بیوتیک ، داروهای مسکن و داروهای شل کننده عضلات استفاده کنید.
مراقبت‌های ضروری پس از کشیدن دندان
رعایت مراقبت‌های ویژه پس از کشیدن دندان در هفته اول به خصوص در 48 ساعت اول بعد از کشیدن دندان به بهبودی سریع بافت لثه و استخوان کمک شایانی می‌کند. همچنین احتمال بیرون زدن زائده استخوانی در لثه به شدت کاهش می‌یابد.
نکات مراقبتی که پس از کشیدن دندان باید انجام دهید :
- گاز استریل را حتماً تا چند ساعت روی جای دندان کشیده شده قرار دهید.
- لخته ایجادشده روی حفره دندان کشیده شده را از دهان خارج نکنید.
- لثه‌ای را که جراحی‌شده است به‌هیچ‌عنوان دست‌کاری نکنید.
- با استفاده از کمپرس یخ التهاب و تورم لثه را کاهش دهید.
- تا زمانی که بافت لثه ترمیم نشده است از مسواک زدن روی لثه ملتهب جدا خودداری کنید.
- در این زمان سرفه کردن و عطسه کردن را بااحتیاط انجام داده که به لثه فشار وارد نیاید.
- از مصرف الکل و دخانیات در هفته اول پرهیز کنید.
- از غذاهای نرم مانند بستنی، سوپ و بورانی استفاده کنید که در هنگام جویدن به لثه فشار وارد نیاید.
راه‌های درمان بیرون زدن استخوان فک پس از کشیدن دندان
اگر پس از کشیدن دندان احساس می‌کنید یک زائده استخوانی در لثه شما ایجادشده حتماً به یک دندان‌پزشک متخصص مراجعه کنید تا با عکس اشعه ایکس وضعیت سلامتی فک وبافت لثه را برسسی کند. در ادامه چندراه درمانی برای رفع زائده استخوانی در لثه شرح می‌دهیم:
پیوند استخوان: افرادی که دندان خود را از دست می‌دهند، در صورت پر شدن جای آن ، استخوان فک زیر آنظ تحلیل می‌رود. پیوند استخوان فک یکی از راه‌های درمان آن است.
ایمپلنت: هنگامی‌که فرد چند دندان خود را از دست می‌دهد یکی از بهترین راه درمان ایمپلنت می‌باشد. ایمپلنت جاهای خالی ایجادشده در فک را پر می‌کند. با کار گذاشتن پایه‌های ایمپلنت در استخوان فک از تحلیل ان جلوگیری می‌شود.
ارتودنسی: با استفاده از ابزارهای ارتودنسی ثابت یا ارتودنسی متحرک حرکت دندان‌ها را به نحوی تنظیم می‌کنند که جای خالی ایجادشده، پر شود.
جراحی فک: در حالتی که موارد فوق برای درمان کارساز نباشد و نیاز است که جراحی فک همراه با ارتودنسی صورت بگیرد تا فضای خالی دندان پر شود.
در پایان:
افرادی که پس از کشیدن دندان احساس می‌کنند یک زائده ی استخوانی در آن قسمت لثه به وجود آمده بهتر است، در اولین فرصت به دندان پزشکی مراجعه کنند تا قبل از پیش روی تحلیل فک و لثه، درمان لازم صورت گیرد. دکتر محمد ناصری متخصص اتودنسی در اصفهان هنگامی که جراحی های عمیق دندان انجام می‌دهند از پودر استخوان و کلاژن ممبرین استفاده می‌کنند. با استفاده از این روش ترمیم استخوان فک تسریع می یابد و از بیروم زدن استخوان فک بعد از کشیدن دندان جلوگیری می‌شود. برای رزرو نوبت از دکتر ناصری با مطب ایشان تماس بگیرید.
